Uttanríkisráðharrin í Danmark, Lars Løkke Rasmussen, fer at kalla virkandi amerikanska sendiharran á fund í uttanríkisráðnum um møguliga njósning móti Grønlandi.
Tað sigur Løkke á veg til uttanríkisráðharrafundin í Warszawa í dag.
Fráboðanin kemur eftir at amerikanski miðilin Wall Street Journal í dag skrivaði, at USA fer at økja um njósningina móti Grønlandi.
Sambært Wall Street Journal koma upplýsingarnar frá tveimum keldum við vitan um málið.
- Tað órógvar meg nógv, tí vit njósnast ikki millum vinir.
- Eg dugi ikki at siga, um tað er satt, tí tað stendur í einum blaði. Men tað tykist ikki vera serliga harðliga afturvíst av teimum, sum úttala seg. Tað órógvar meg, sigur Lars Løkke Rasmussen.
Tí fær málið nú diplomatiskar fylgjur. Her fer Danmark við at innkalla amerikanska sendiharran at royna at fáa greiðu á, um upplýsingarnar eru rættar og gera greitt fyri amerikanarum, at Danmark ikki góðtekur møguliga njósning frá einum landi, sum annars verður sæð sum tættur samstarvsfelagi.
- Vit fara at innkalla virkandi amerikanska sendiharran fyri at vita, um vit kunnu fáa hesar upplýsingar, sum eru nakað órógvandi, avsannaðar. Og at hava møguleika at gera vart við okkara sjónarmið.
- Tað er sera órógvandi, um ein hevur ta tilgongd, at ein nú skal útvega sær fregnartænastur í Danmark og Grønlandi, eftir øllum at døma við tí endamáli at vita, um tað eru kílar, sum kunnu koyrast í.
- Hetta er ikki tað samstarvið, vit skulu hava, so tað er nakað, sum eg hyggi rættiliga álvarsliga at, sigur Lars Løkke Ramussen.
Amerikanska sendistovan ger ikki viðmerkingar til søguna til Ritzau í dag.
Upplýsingarnar í Wall Street Journal verða mettar sum serliga ørkymlandi í ljósinum av, at amerikanski forsetin, Donald Trump, fleiri ferðir hevur sagt, at hann ynskir at yvirtaka Grønland.
Útsøgnirnar frá Trump hava verið fylgdar upp við fleiri vitjanum í Grønlandi frá limum í Trump-stjórnini.
Sambært Wall Street Journal høvdu amerikansku motivini fyri njósningina móti Grønlandi til endamáls at fáa meira at vita um rørsluna móti sjálvstýri og hugburðin til amerikanska tilfeingisvinning.
Í síðstu viku vórðu boð, sum innihalda amerikanskar prioritetir, send til fleiri fregnartænastur, skrivar blaðið.
Hetta merkir, at fregnartænasturnar eru bidnar um at eyðmerkja fólk í Grønlandi og Danmark, sum stuðla amerikanskum málum fyri oynna.
Ein talsmaður fyri Tjóðaskapar liga Trygdarráðið sigur, at Hvítu Húsini gera ikki viðmerkingar til viðurskifti, sum hava við fregnartænastuna at gera.
Hann leggur tó afturat, at "forsetin hevur verið sera greiður yvir, at USA er stúri fyri trygdini í Grønlandi og Arktis."
Fregnartænastan hjá donsku løgregluni hevur ongar viðmerkingar til greinina, men skrivar í skrivligari viðmerking til Ritzau, at tænastan "natúrliga" hevur gjørt vart við amerikanska áhugan.
- Tað er metingin hjá PET, at út frá amerikanska áhuganum og økta altjóða fokusinum á Grønland yvirhøvur, er talan um økta njósnarahóttan og hóttan frá ávirkan frá fremmandum statum ímóti bæði Danmark og Grønlandi, stendur í fráboðanini.
PET er í tøttum samskifti við grønlendskar myndugleikar um útbyggingina av hóttanarlandslagnum og setir áhaldandi neyðug trygdartiltøk í verk, upplýsir tænastan víðari.
Sambært verjuavtalu millum Danmark og USA frá 1951 hava amerikanarar sera breiða atgongd til Grønland og frítt er at økja hernaðarligu nærveruna.
Grønland kom upp í avtaluna í 2004, tá hon varð dagførd.
/Ritzau/
